Kaszuby – kim właściwie są Kaszubi?

Kto choć raz odwiedził Kaszuby, z chęcią tutaj wraca. Przepiękny zróżnicowany krajobraz, bogata kultura i zwyczaje, porywająca historia oraz niezwykły język mieszkańców. To wszystko zachęca do odwiedzenia tej nadmorskiej krainy. 

Legenda Kaszub: 

Jak wszyscy wiemy Kaszuby to miejsce, w którym legendy są wciąż żywe, a miejscowi chętnie je opowiadają. Jedna z legend głosi, że swój bujny krajobraz Kaszuby zawdzięczają aniołowi, który poprosił Boga o urozmaicenie piaszczystego terenu: „Gdy Pan Bóg stworzył już cały świat, usiadł na swoim niebiańskim tronie, zawołał aniołów i rzekł: – Zobaczcie, miłe duchy, jak cudowne jest dzieło, które wykonałem. Aniołowie rozejrzeli się po całej ziemi, klaskali w dłonie i mówili: – Ojcze, wszystko jest wspaniałe, wszystko nam się podoba! Jeden z nich stał jednak na uboczu i był smutny, a był to anioł Kaszubów. – Panie – rzekł anioł. – Spójrz na ten biedny kraj kaszubski. To są tylko martwe piaski. Czy masz coś jeszcze w Swojej Wszechmocy, aby ten kraj upiększyć? – Muszę zobaczyć – powiedział Pan Bóg, a po chwili dodał: – Jeszcze nieco mi zostało. Gdy wypowie-dział Boskie słowo, stał się cud. Pośrodku piaszczystych Kaszub wyrosły pokryte szumiącymi lasami pagórki, zaś między nimi migotały błękitne oczka – piękne jeziora pełne smacznych ryb. Tylko na północy Kaszub pozostały piaszczyste plaże, śnieżnobiałe wydmy z klifowymi brzegami i błyszczące srebro „wielkiej wody”. 

Kim właściwie są Kaszubi? 

Kaszubi (Pomorzanie) to słowiańska ludność autochtoniczna Pomorza. W średniowieczu Kaszubi osiedlali tereny między rzeką Odrą na zachodzie, a Wisłą na wschodzie, zaś północna granica zamieszkiwanego przez Kaszubów obszaru zawsze opierała się o morze Bałtyckie, podczas gdy południową granicę stanowiły bagna i mokradła nad Notecią oraz trudno dostępne gęste lasy.  W X/XI wieku Kaszuby sąsiadowały na zachodzie ze Słowianami Połabskimi, na południu z Polanami, a na wschodzie z Prusami.  

Przez wieki podlegali oni różnym wpływom (zwłaszcza niemieckim, dlatego też w języku kaszubskim możemy usłyszeć podobnie brzmiące słowa jak w języku niemieckim) i wypierani byli na wschód. Przetrwali na Pomorzu Gdańskim, gdzie obecnie liczebność Kaszubów szacowana jest na ponad 550 tysięcy ludzi. Kaszubi zachowali własny język, tradycje i obyczaje, oraz świadomość, że są prastarym plemieniem słowiańskim. 

Dziś Kaszuby to zwarty teren, znajdujący się głównie w granicach powiatów bytowskiego, kartuskiego, wejherowskiego, chojnickiego, puckiego i kościerskiego. Ponadto Kaszubi są najliczniejszą grupą etniczną w powiatach: gdańskim, słupskim, człuchowskim, lęborskim, oraz w takich miastach jak Gdańsk, Sopot i Gdynia. Jako ciekawostka w samej Gdyni, według najnowszych badań, mieszka ok. 70 tys. Kaszubów. Naukowcy nie doszli do porozumienia co do pochodzenia nazwy „Kaszubi”. Niektórzy twierdzą, że słowa „Kaszubi”, „Kaszuby” wywodzą się od nazw terenowych (np. mokradeł), natomiast inni historycy uważają, że jest to nazwa etniczna, od której powstała nazwa terytorium. Po raz pierwszy nazwa Kaszuby pojawiła się w dokumencie wydanym przez papieża Grzegorza IX, w którym tytułował on księcia zachodniopomorskiego Barnima I „dux Slavorum et Cassubiae”. Określenie Kaszubów jako ludu w tej tytulaturze pojawiło się dopiero w wieku następnym, za panowania Barnima III (1320-1368), który był „dux Cassuborum”. Co więcej, w średniowieczu Kaszubami nazywano ziemie zachodniej części Pomorza, nie zaś Pomorza Gdańskiego, które obecnie jest zamieszkiwane przez ludność kaszubską.

Niektórzy Kaszubi zachowali całkowicie własną kulturę, i jak można się domyślić posługują się wyłącznie językiem Kaszubskim. Obecnie Kaszubi stanowią grupę etniczną narodu polskiego. Zdecydowana większość jej członków posiada podwójną identyfikację narodową polską i etniczną kaszubską, ale tak jak wspomniałem wcześniej znajdą się też tacy, którzy uważają się tylko i wyłącznie za Kaszubów.

Ciekawostka: może obiło Ci się o uszy charakterystyczne w tym regionie słowo „Jo”, które oznacza potocznie „Tak”. Często powtarzane jest po kilka razy, aby podkreślić, że na pewno dana osoba wszystko zrozumiała. Przykład: „Hej Grażka, pamiętaj tylko kup mleko do domu; Jo jo, kupię”.